Krzyżacy nie wyniszczyli narodu pruskiego

Krzyżacy nie wyniszczyli narodu pruskiego, bowiem sami nie byliby w stanie utrzymać się przy życiu w izolowanych, warownych siedzibach, rozrzuconych w dzikim, puszczańskim kraju. Prusowie, którzy przyjęli chrzest i dotrzymali wierności zakonowi w czasie pruskiego powstania, traktowani byli jako wolna ludność – tzw. witingowie. Posiadali majątki ziemskie, służyli jako załogi wojskowe pogranicznych zamków, pełnili funkcje administracyjne i gospodarcze w państwie zakonnym. Niektórzy z wodzów pruskich dochodzili nawet do znacznych godności, czego przykładem jest choćby Skomand, który pomimo znaczącego udziału w powstaniu (dowodzone przez niego oddziały podeszły aż pod Toruń), po poddaniu się Krzyżakom i przyjęciu chrztu uzyskał nadanie ziemskie i dowodził później oddziałami zakonnymi w wyprawach na Żmudź. Staropruskie rodowody trafiały się później nawet wśród sławetnego junkierstwa wschodniopruskiego, jak było to w przypadku sztynorckich Lehndorffów, wywodzonych ze staropruskiego rodu Stango, choć większość „wielkich nazwisk” w Prusach – m.in. Dohnowie, Eulenburgowie, Egloffsteinowie, Hoverbeckowie, czy Tautenburgowie – to potomkowie wspierających zakon najemników, którym jako należność za służbę ofiarowano nadania ziemskie. Natomiast ogół ludności pruskiej, która przetrwała podbój i krwawe walki powstańcze, po chrystianizacji przekształcił się w służebną ludność „panów pruskich”, jak zaczęli zwać się Krzyżacy, dostarczającą na zamki żywność (ryby, dziczyznę, miód, płody rolne) oraz wykorzystywaną do różnych prac, co nie odbiegało wcale od sytuacji chłopstwa w feudalnej Europie. Osadę, będącą zaczątkiem Mikołajek też pierwotnie zasiedlała ludność pruska, o czym świadczy krzyżacki dokument z 1444 r., nadający tu prawo założenia wsi człowiekowi o mianie – Wawrzyniec Prus. Z czasem pruska odrębność roztopiła się w niemieckiej i mazowieckiej masie osadniczej, ale do dnia dzisiejszego przetrwała w nazewnictwie miejscowym. Na przykład nazwy większości mazurskich jezior – takich jak: Śniardwy, Warnołty, Bełdany, Tałty, Niegocin, Kisajno, Dargin, Mamry, Kirsajty, Święcajty, Gołdopiwo, Kruklin, Buwełno, czy Tyrkło – są pochodzenia staropruskiego.