Mikołajki leżą nad „mazurskim morzem”

Mikołajki leżą nad „mazurskim morzem”, jak przez wieki nazywane było jezioro Śniardwy, rozlewające bezmiar swoich wód (113 km² powierzchni) na południowy wschód od miasteczka. Za czasów krzyżackich Śniardwy nosiły miano Sperden, zaś ludność mazurska używała nazwy Smarden. Wokół jeziora oraz na jego wyspach kwitło osadnictwo plemion pruskich. Na miejscu zdobytej i zniszczonej pruskiej warowni w Okartowie Krzyżacy wybudowali swoją strażnicę, zrównaną z kolei z ziemią przez wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta. Na wyspach: Pajęczej, Czarcim Ostrowie i Szerokim Ostrowie (który jest półwyspem od czasu usypania grobli, łączącej wyspę z lądem) odnajdywano wielokrotnie urny i prymitywne narzędzia. Z Czarcim Ostrowem wiąże się też stara mazurska legenda. Według niej wyspę wciąż zamieszkują złe moce. Przekonał się o tym rybak Trojan. Kiedy łowił obok wyspy z wody wyłoniła się czarna łapa z pazurami, usiłująca porwać sieci i rozbić na podwodnych głazach (Śniardwy obfitują w te zdradliwe przeszkody) łódź Trojana. Rybak odstraszył złe moce modlitwą, był jednak tylko ubogim człowiekiem i miał niebywałą chrapkę na diabelskie skarby, zakopane rzekomo na Czarcim Ostrowie. Wybrał się więc chyłkiem na wyspę i już prawie miał w rękach skrzynię pełną klejnotów, kiedy zaatakował go wielki czarny niedźwiedź. Trojan usiłował odpłynąć od przeklętej wyspy, ale spotkana uprzednio czarna, pazurzasta łapa wciągnęła go w głębiny. Czarci Ostrów długo jeszcze potem rozbrzmiewał diabelskim rechotem, a przerażeni ludzie z nadbrzeżnych rybackich wiosek widzieli jak nocami z całych Mazur zlatywały się tam na miotłach wiedźmy i strzygi. Nie obawiał się złych mocy Fryderyk Wielki, który na Czarcim Ostrowie rozkazał zbudować warownię i magazyn wojskowy – Fort Lyck. Max Toeppen tak kwituje próbę fortyfikowania śniardwiańskiej wysepki przez „Wielkiego Fryca”: Jego następca Fryderyk Wilhelm II uznał jednak to przedsięwzięcie, wykonane wielkim nakładem kosztów, za bezcelowe. Polecił je więc zlikwidować, a materiał budowlany wraz z ziemią i istniejącym jeszcze później magazynem zbożowym sprzedać za śmiesznie niską cenę właścicielowi ziemskiemu z sąsiedztwa. Jednak podobno jeszcze w 1831 r. na Czarcim Ostrowie stały zupełnie niewykorzystane zabudowania, doglądane przez niższego oficera i trzech żołnierzy-inwalidów. Były to pewnie jedyne czarty z Czarciego Ostrowa.